İsim Fiil ve Fiilimsi Nasıl Ayırt Edilir?
İsim fiil ve fiilimsi kavramlarını nasıl ayırt edebilirsiniz? Bu makalede, Türkçe dilindeki isim fiil ve fiilimsi arasındaki farkları anlatacağız. İsim fiillerin ve fiilimsilerin özelliklerini öğrenerek, cümlelerde doğru şekilde kullanabilirsiniz.
İsim fiil ve fiilimsi nasıl ayırt edilir? İsim fiil ve fiilimsi, Türkçe dilbilgisinde sıkça karıştırılan kavramlardır. İsim fiiller, isimlerin fiil görevi yapmasıyla oluşurken, fiilimsiler ise fiillerin isim görevi yapmasıyla oluşur. İsim fiillerin sonunda “-me”, “-ma” ekleri bulunurken, fiilimsilerin sonunda “-mek”, “-mak” ekleri yer alır. İsim fiiller cümle içinde nesne veya tamlama görevi yaparken, fiilimsiler cümle içinde özne veya yüklem görevi yapar. İsim fiillerin cümlede yer aldığı durumlarda “ne”, “neyi”, “niçin”, “kim”, “kimin” soruları sorulabilirken, fiilimsilerde bu sorulara cevap verilemez. İsim fiillerde cümlede yer aldığı durumlarda belirli bir eylem ifade edilmezken, fiilimsilerde belirli bir eylem ifade edilir. İsim fiiller ve fiilimsiler arasındaki farkları anlamak için cümle içindeki işlevlerine dikkat etmek önemlidir.
| İsim, bir varlığı, bir nesneyi veya bir kavramı adlandıran kelimelerdir. |
| Fiil, eylem, hareket veya durumu ifade eden kelimelerdir. |
| Fiilimsi, fiil gibi kullanılan ancak isim görevi gören kelimelerdir. |
| İsimler genellikle isim tamlaması veya belirtili isim tamlaması kurarak kullanılır. |
| Fiiller çekimlenirken zaman, şahıs ve çoğul gibi özelliklere sahip olabilirler. |
- İsim, nesne veya kavram adlandırırken; fiil, eylem veya hareket ifade eder.
- Bir kelimenin ek alabilmesi onun fiil olduğunu gösterebilir.
- Fiilimsiler, isim olarak kullanıldıklarında cümlede nesne veya özne olabilirler.
- Bir kelimenin anlamını değiştiren ekler genellikle fiillere eklenir.
- Bir kelimenin cümle içinde hangi görevi üstlendiği, onun fiil mi yoksa isim mi olduğunu belirler.
İçindekiler
İsim fiil nedir ve nasıl ayırt edilir?
İsim fiil, isim gibi kullanılan ancak aynı zamanda fiil görevi de gören kelimelerdir. İsim fiiller, “-me” veya “-ma” ekleri alarak oluşturulurlar. Örneğin, “yürüme”, “koşma” gibi kelimeler isim fiillerdir. İsim fiiller, cümlede nesne veya özne olarak kullanılabilirler. Ayırt etmek için ise, isim fiillerin cümlede işlevlerine bakılmalıdır.
| İsim Fiil Nedir? | İsim Fiil Nasıl Ayırt Edilir? |
| Fiilimsi olarak da adlandırılan isim fiil, hem isim hem de fiil özelliklerini taşıyan bir yapıdır. | İsim fiil, “-me”, “-ma” ekleriyle oluşturulur ve cümlede isim gibi kullanılır. |
| İsim fiiller, isim gibi cümlede nesne veya özne olarak kullanılabilir. | Örneğin: “Yürümek”, “yemek”, “okumak” gibi kelimeler isim fiildir. |
| İsim fiiller, zamirlerle birlikte kullanılabilir. | Örneğin: “Onunla konuşmak istiyorum.” cümlesinde “konuşmak” isim fiilidir. |
Fiilimsi nedir ve nasıl ayırt edilir?
Fiilimsi, fiil köküne “-mek” veya “-mak” eklenerek oluşturulan kelimelerdir. Fiilimsiler, fiil gibi kullanılan ancak isim veya sıfat görevi de görebilen kelimelerdir. Örneğin, “yürümek”, “koşmak” gibi kelimeler fiilimsilerdir. Fiilimsiler cümlede nesne veya tümleç olarak kullanılabilirler. Ayırt etmek için ise, fiilimsilerin cümlede hangi işlevi yerine getirdiği dikkate alınmalıdır.
- Fiilimsi, fiillerin isim görevi gördüğü yapıdır.
- Fiilimsiler, genellikle “-me/-ma” eki ile oluşturulur.
- Fiilimsiler, cümle içinde isim gibi kullanılır ve sıfat veya zarf gibi işlev görebilir.
İsim fiiller hangi durumlarda kullanılır?
İsim fiiller, cümlede nesne veya özne olarak kullanılabilirler. Örneğin, “Yürüme sporunun faydaları hakkında bir makale yazdım.” cümlesinde “yürüme” isim fiili özne olarak kullanılmıştır. Ayrıca, “Koşmayı seviyorum.” cümlesinde ise “koşma” isim fiili nesne olarak kullanılmıştır. İsim fiiller ayrıca isim tamlamalarında da kullanılabilirler.
- İsim fiiller, bir eylemin sonucunu veya durumunu ifade etmek için kullanılır. Örneğin: koşmak – koşu
- İsim fiiller, isimlerden türetilerek oluşturulur. Örneğin: yazmak – yazı
- İsim fiiller, bir durumu veya olayı nitelemek için kullanılır. Örneğin: güzel – güzelliği
- İsim fiiller, bir şeyin sahibini veya ilişkisini belirtmek için kullanılır. Örneğin: öğrenci – öğrencinin
- İsim fiiller, soyut kavramları somutlaştırmak için kullanılır. Örneğin: düşünmek – düşünce
Fiilimsiler hangi durumlarda kullanılır?
Fiilimsiler, cümlede nesne veya tümleç olarak kullanılabilirler. Örneğin, “Yürümek benim en sevdiğim aktivitedir.” cümlesinde “yürümek” fiilimsi nesne olarak kullanılmıştır. Ayrıca, “Hızlı koşan çocuk parkta oynuyor.” cümlesinde ise “koşan” fiilimsi tümleç olarak kullanılmıştır. Fiilimsiler ayrıca sıfat tamlamalarında da kullanılabilirler.
| Fiilimsiler Nedir? | Fiilimsilerin Özellikleri | Fiilimsilerin Kullanım Alanları |
| Fiil köklerinden türetilen isimlerdir. | Fiilimsiler, isim gibi kullanılabilir ve çoğul hâle getirilebilir. | Fiilimsiler, cümlede nesne veya özne olarak kullanılabilir. |
| Fiilimsiler, eylemin yapılış şeklini, nedenini veya sonucunu ifade edebilir. | Fiilimsiler, zaman, kişi ve çekim ekleri almazlar. | Fiilimsiler, anlamını taşıdığı fiil kökünden alır ve cümlede farklı rollerde kullanılabilir. |
| Örnek Fiilimsiler: koşu, yürüyüş, çalışma, düşünme | Fiilimsiler, sıfat veya zarf olarak da kullanılabilir. | Fiilimsiler, edat veya bağlaç olarak da kullanılabilir. |
İsim fiiller ve fiilimsiler arasındaki farklar nelerdir?
İsim fiiller ve fiilimsiler arasındaki temel fark, cümledeki işlevleridir. İsim fiiller, cümlede nesne veya özne olarak kullanılabilirken, fiilimsiler nesne veya tümleç olarak kullanılabilir. İsim fiiller, isim gibi davranırken fiilimsiler fiil gibi davranabilirler. Örneğin, “Yürüme sporu sağlığa faydalıdır.” cümlesinde “yürüme” isim fiili özne olarak kullanılmıştır. Ancak, “Hızlı koşan çocuk parkta oynuyor.” cümlesinde “koşan” fiilimsi tümleç olarak kullanılmıştır.
İsim fiiller, isim gibi kullanılan fiillerdir ve -me, -ma eki alarak oluşturulurken, fiilimsiler ise zarf, sıfat veya isim görevi yapabilen fiillerdir.
İsim fiil ve fiilimsi örnekleri nelerdir?
İsim fiil ve fiilimsi örnekleri aşağıda verilmiştir:
– İsim Fiili Örnekleri: yürüme, koşma, yazma, okuma, düşünme
– Fiilimsi Örnekleri: yürümek, koşmak, yazmak, okumak, düşünmek
Bu örneklerde görüldüğü gibi, isim fiiller “-me” veya “-ma” ekleriyle oluşturulurken, fiilimsiler “-mek” veya “-mak” ekleriyle oluşturulur.
İsim fiiller, isim gibi davranan ve eylemi niteleyen kelimelerdir. Fiilimsiler ise fiil köklerinden türeyen isimlerdir.
İsim fiiller ve fiilimsiler nasıl oluşturulur?
İsim fiiller, bir kelimenin sonuna “-me” veya “-ma” eklenerek oluşturulurlar. Örneğin, “yürüme”, “koşma” gibi kelimeler isim fiillerdir. Fiilimsiler ise bir fiil köküne “-mek” veya “-mak” eklenerek oluşturulurlar. Örneğin, “yürümek”, “koşmak” gibi kelimeler fiilimsilerdir. İsim fiiller ve fiilimsiler Türkçe dilbilgisinde sıkça kullanılan yapılar arasındadır.
İsim fiillerin oluşturulması
1. İsim fiiller, fiillerin mastar hâlinin sonuna “-me/-ma” eki getirilerek oluşturulur. Örneğin: gitmek (fiil) -> gitme (isim fiili)
2. Bazı fiillerde ise mastar hâlinin sonundaki “-mek/-mak” ekleri çıkarılır ve yerine “-işi/-ışı” ekleri getirilir. Örneğin: yapmak (fiil) -> iş yapışı (isim fiili)
3. İsim fiillerin sonuna “-cilik/-cılık/-lik” gibi ekler getirilerek de oluşturulabilir. Örneğin: öğretmek (fiil) -> öğreticilik (isim fiili)
Fiilimsilerin oluşturulması
1. Fiilimsiler, fiillerin sonuna “-ebil/-abilir” eki getirilerek oluşturulur. Bu ekler, bir eylemin gerçekleştirilebilirliğini veya izin verilebilirliğini ifade eder. Örneğin: çalışmak (fiil) -> çalışabilir (fiilimsi)
2. Bazı fiillerde ise mastar hâlinin sonundaki “-mek/-mak” ekleri çıkarılır ve yerine “-me/-ma” ekleri getirilir. Bu ekler, bir eylemin yapılamayacağını veya engellendiğini ifade eder. Örneğin: gelmek (fiil) -> gelememek (fiilimsi)
3. Fiilimsiler, “-dikçe/-dikçe” ekleriyle de oluşturulabilir. Bu ekler, bir eylemin gerçekleşmesi durumunda başka bir eylemin de gerçekleşeceğini ifade eder. Örneğin: yemek (fiil) -> yedikçe (fiilimsi)
Aynı maddenin farklı çıktılarla tekrar yazılması
1. İsim fiiller ve fiilimsiler, dilbilgisel kurallar çerçevesinde farklı kelimelerle de ifade edilebilir.
2. Örneklerdeki isim fiilleri ve fiilimsiler, çeşitli örneklerle daha da zenginleştirilebilir.
3. İsim fiiller ve fiilimsiler, cümle içinde farklı anlamlarla da kullanılabilir. Örneklerdeki kelimelerin kullanım alanları çeşitlendirilebilir.
